Tagarchief: Naamsestraat

Ferdinand Verbiest en de Kang-Xi globe

1 antwoord

Ferdinand Verbiest

Pittem, 1623 – Bejing, 1688

father-ferdinand-verbiest-jesuit-science-source

Fineartamerica.com

Ferdinand Verbiest trad in 1641 in bij de Jezuïeten. Hij werd in 1659 als missionaris naar China gezonden. Een andere jezuïet, Johann Adam Schall von Bell, riep hem naar het keizerlijk hof als Assistent Dishi (kroonprinsleermeester).

De heersende keizer stierf op 23-jarige leeftijd. De Troonopvolger was pas zeven jaar. Het bestuur kwam in de handen van vier regenten die vijandig stonden tegenover de Jezuïeten en hen vervolgden. Een moslim-astronoom (Yang Guangxian) daagde de jezuïeten uit voor een astronomische wedstrijd. Yang won en nam de positie van de jezuïet Adam Schall von Bell over. De jezuïeten werden opgesloten. Ze kwamen vrij na een aardbeving, die door het Chinese hof gezien werd als een voorteken.

In 1669 kwam de nieuwe keizer Kangxi aan de macht, Hij liet de corrupte regent arresteren. Hij organiseerde ook een nieuwe astronomische wedstrijd: Ferdinand Verbiest en Yang Guangxian moesten uitmaken welke astronomen de beste waren, de Europese of de Chinese. Ze kregen drie opdrachten.

  1. Ze moesten de lengte van de schaduw van een zonnewijzer op de middag van een bepaalde dag bepalen,
  2. ze moesten de absolute en de relatieve positie van de zon en de planeten op een bepaalde dag bepalen,
  3. ze moesten het precieze tijdstip van de volgende maansverduistering voorspellen.

Ferdinand Verbiest maakte gebruik van de “Rudolfijnse” tabellen waarmee Johannes Keppler de exacte positie van de planeten bepaalde. Johannes Keppler had in 1609 aangetoond dat de planeten in ellipsvormige banen rond de zon draaien. Met de hulp van de tabellen van Keppler slaagde Verbiest in de drie testen. Yang werd gevangengezet en Ferdinand Verbiest nam zijn positie over.

Astronomie was aan het Chinese hof van kapitaal belang. De macht van de keizer was toen deels gebaseerd op het correct voorspellen van astronomische fenomenen zoals zons- en maansverduisteringen. Als die niet voorspeld waren in een kalender, betekende dat dat zijn macht niet erkend werd door de hemel. Ferdinand Verbiest stelde een tabel op met de zons- en maansverduisteringen voor de volgende 2000 jaar. Hij stelde ook voor een maand uit de Chinese kalender te verwijderen. Die was er in 1670 verkeerdelijk aan toegevoegd.

Ferdinand Verbiest raakte bevriend met de keizer. Hij onderwees hem in de wiskunde, de filosofie en de muziek. Hij kreeg de leiding over het keizerlijk observatorium en bouwde zes nieuwe meetinstrumenten waaronder een hemelglobe. Aan de hand van de globe kon hij de positie van sterren bepalen en wist hij te bewijzen dat de westerse kalender in overeenstemming was met astronomische fenomenen. Verbiest werd door keizer Kangxi tot mandarijn benoemd en kreeg na zijn dood een staatsbegrafenis.

De hemelglobe

De hemelglobe is een exacte replica van het instrument dat Ferdinand Verbiest in 1673 tekende aan het keizerlijk hof in China. Het origineel staat in het keizerlijke observatorium in Peking, samen met andere astronomische instrumenten die Verbiest liet bouwen.

Beijing Ancient Observatory rooftop

Beijing Ancient Observatory rooftop

De replica werd volledig manueel vervaardigd volgens de oorspronkelijke technieken, met uitzondering van de onzichtbare delen. Ze heeft dezelfde afmetingen als het origineel maar werd wat zwaarder gemaakt om toekomstige vervormingen te beperken. Op de hemelglobe zijn 1888 hemellichamen aangebracht in de vorm van grotere knopen en kleinere punten, de sterren en hemellichamen die aan het eind van de zeventiende eeuw bekend waren. Hij weegt 3.850 kg en is 2,76 meter hoog. De hemelglobe diende vooral om de bewegingen van de hemellichamen na te bootsen. Verbiest zelf kende een zestigtal gebruiksmogelijkheden.

In 1985 werd de opdracht tot het bouwen van de globe gegeven, in november 1988 werd hij verscheept naar Antwerpen en op 2 juni 1989 heeft de Chinese ambassadeur de globe ingehuldigd. De volgende dag reden tanks over het Tian’anmenplein om het studentenprotest voor meer democratie met geweld te onderdrukken. Enkele dagen later was de globe het decor voor een stille actie van Leuvense studenten.

Deze houtsnede van Utagawa Kuniyoshi (1797-1861) toont het portret van Chitasei Goyo (in het Chinees: Wu Yong), bijgenaamd “de meest intelligente ster”. De twee instrumenten, de sterrenglobe en de sextant, zijn van Ferdinand Verbiest. Zijn instrumenten werden opgenomen in Chinese handboeken en encyclopedieën, een bewijs van zijn grote invloed. De prent benadrukt het belang van astronomische kennis voor het bepalen van militaire strategieën.

Bronnen